Bir Yaz Gecesi Rüyası (William Shakespeare)

Orijinal adı:  A Midsummer Night’s Dream

Türkçe adı: Bir Yaz Gecesi Rüyası

Yazar: William Shakespeare

Yayınevi: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

Baskı yeri, Baskı tarihi: İstanbul / Ağustos 2012

Baskı Sayısı: 2. Basım

“Herkes âşık olunca acı çekiyor, iç geçiriyor, gözyaşı döküyor ve zavallı hayallerin peşine düşüyor madem, bizim elimizden de bir şey gelmez. Gerçek âşıklar bu acıları çekmeye mahkûmlar madem, o zaman biz de birbirimize sabırlı olmayı öğretelim.” ( Bir Yaz Gecesi Rüyası, s. 7)

              Bir Yaz Gecesi Rüyası ’nın ilk basımı 1600 olmasına karşın 1594 yılında yazıldığı ve ilk olarak bu yılda oynandığı düşünülüyor. William Shakespeare’in bu öyküyü yazarken İngiliz halk masallarından ve okuduğu kitaplardan yararlanmıştır.

“Chaucer’in Şövalye’nin Öyküsü ’nü (Knight’s Tale) elbette biliyordu. Thesus ile Hippolyta’nın Düğünleri konusunda ondan esinlenmiş olabilir. Sir Thomas North’un İngilizceye çevirdiği Plutarkhos’un Thesus’un Yaşamı ’ndan ( Life of Theseus, 1579, 1595) okumuş ve yararlanmıştır. Pyramus ile Thisby öyküsü için okulda Öğrendiği Ovidus’un Dönüşüler (Metamorphoses) – Chauser Ovidius’tan aldığı bu öyküyü  “Legend of Good Women” başlıklı öyküsünde tekrarlanmıştır. Shakespeare’in bu öyküde de bildiği kesin - adlı yapıtı yeterli olmuştur.”

Odak noktalarında aşk ve evlilik bulunan Atina’da geçen bir komedyadır. Kitap Atina Dükü Theseus ve Amazonlar kraliçesi Hippolyta’nın evlilik hazırlıkları ile başlar. Bu sırada içeri Egeus, Hermia, Lysander ve Demetrius girer. Hermia Lysander ’i sevmektedir ama ne yazık ki babası onu Demetrius ’a vermek istemektedir ve bunun üzerine Hermia ve Lysander Atina’dan kaçma kararı alırlar ve buluşma yeri olarak Atina’nın biraz ötesindeki koruluğu seçerler. Bu planlarının Helena’ya anlatırlar. Helena ise Demetrius ’u sevmektedir ama Demetrius onu sevmemektedir. Bu yüzden belki biraz olsun sevgisini kazanırım düşüncesiyle Helena onların planlarını Demetrius ’a anlatır. Bütün herkesin koruya gelmesi ve işin içine yaramaz peri Puck ve periler kralı Oberon ’nun karışmasıyla işler içinden çıkılamaz bir hal alır. Puck âşık etmesi gereken insanları karıştırınca bütün olanlar olmuştur. Bu sırada Periler kralı ve kraliçesi yani Oberon ve Titania da biraz sürtüşmeli bir evlilik yaşamaktadırlar.  Bu yüzden Oberon Puck ’tan Titania ’yı Atinalı işçilerden eşekbaşlı olan Bottom ’a âşık etmesini ister. Oberon isteğine ulaşınca Titania üzerindeki büyüyü kaldırır ve Atinalı âşıkları Helena ve Demetrius, Hermia ve Lysander olarak eşleştirir ve oyunun sonundaki evlilikler dizisi için eğlence düzenleme işi Atinalı bir tiyatro grubu olan Makineciler’e düşer. Bütün bu olayla okuyucuya bir gece gibi gelen üç günde gerçekleşir.  Kısacası yazar ortaya aşk ve evliliği yerleştirerek, karışık aşk ilişkileri üzerinden birazda eğlenceli bir şekilde bu kavramı çözer.

Oyunun sonundan William Shakespeare bize hayatımızda karşımıza çıkan şeylerin onlara açık olduğumuz takdirde bizleri bilgeliye götüreceği mesajını vermektedir. Eğer bir şeye bütün olumsuzluklara karşın tüm kalbimizle inanıp, sevebilirsek o zaman sevgimizin ve inancımızın karşılığını alabiliriz. Tıpkı Helena’nın Demetrius ’dan aşkına karşılık alamamasına karsın Demetrius ’u sevmesi ve inanması ve olayların sonunda da ne kadar Oberon ve yaramaz peri Puck yardımıyla da olsa işler başta karışsa da en sonunda Helena’nın aşkı ve inancı boşa çıkmayıp sevgili Demetrius ’nun ona karşılık vermesi gibi. Helana bu sözleri ile mutluluğunu dile getirir.

“Ben de öyle; tesadüfen bir mücevher bulmuş gibi, Demetrius ’u bulu verdim birden, Şuanda bulana ait, ama ne zamana kadar bu belli değil.”    (Bir Yaz Gecesi Rüyası, s. 73)

Yani sonuç olarak diye biliriz ki bizde Helena gibi aşkımızdan ve inancımızdan sonuna kadar vazgeçmezsek belki birazda tanrıların ve perilerin yardımıyla bizlerde Helana gibi aşkımızın ve inancımızın karşılığını tesadüfen bir mücevher bulmuş gibi sevinerek alabiliriz.

William Shakespeare bize burada gerçek aşka ve inanca sahip olanların ne olursa olsun günün sonunda emeklerini karşılığını alacağını da belirtmiştir. 

“Biz gölgeler, kusur işlediysek eğer,

Şöyle düşünün ve bizi hoş görün:

Bu hayaller görünürken sahnemizde,

Siz de biraz kestirdiniz yerinizde.” (Bir Yaz Gecesi Rüyası, s. 94)

              Yaramaz peri Puck bu sözleri ile başlayan tirat ile oyunu kapatır ve oyunu kapatırken de bize bu sözleri ile sahnede olanlara inanmanın ve gerçeğe dönüştürmenin bizlerin elinde olduğunu belirmek istemiştir.

Film Afişi

William Shakespeare diğer eserlerinin yanı sıra bu eserini mutlu son ile bitirmiştir. Şiirsel bir dili vardır. Tiyatroda oynanmaya hazır bir şekilde yazılmış bir tiyatro metnidir. Dip notlar ile metinde anlaşılmayacağı düşünülen yerler ve tiyatro oyununda fark edebileceğimiz lakin tiyatro metnini okurken anlaşılamayacak ayrıntılar açıklanmıştır.  Shakespeare her zaman ki gibi bu eserinde de kelime oyunlarına yer vermiştir. Shakespeare Atinalı amatör tiyatro oyuncuları olan Makineciler ‘in isimlerinde de kelime oyunu yapmıştır. Bu isimler özel isim olmalarına karşın İngilizce ’de Quince, ayva; Bottom, popo; Flute, flüt; Snout, hayvan burnu, Snug, sıcak rahatlık anlamlarına gelmektedir.

Kaynakça:

Shakespeare, William, Bir Yaz Gecesi Rüyası, Roman, İstanbul, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2012, sayfa, 7, 73, 94,

Nutku, Özdemir, Büyükler İçin Bir Masal: Bir Yaz Gecesi Rüyası, Makale, İzmir, 2010